Introductie
Het projectteam Utrechtse Kerken voor Oekraïne (UKvO) wil Oekraïense vluchtelingen en de vrijwilligers die met hen werken een prettige en veilige werk en leefomgeving bieden. Dit betekent een omgeving waar grensoverschrijdend gedrag niet wordt getolereerd.
Wat is grensoverschrijdend gedrag?
Grensoverschrijdend gedrag is gedrag waarbij mensen zich ongemakkelijk en of onveilig voelen. Hierbij moet je denken aan pesten, seksuele intimidatie, discriminatie en agressie. Wanneer dit voorkomt dient er alles aan gedaan te worden om dit te stoppen en dienen er vervolgstappen genomen te worden om te voorkomen dat dit opnieuw kan gebeuren.
Pesten
Onder pesten wordt verstaan (herhaaldelijk) negatief gedrag van een persoon (collega) waartegen iemand zich niet (meer) kan verdedigen. Dat kan verbaal, non-verbaal of fysiek gedrag zijn. Pesten kan direct of indirect gebeuren. Een voorbeeld van direct pesten is wanneer iemand gekleineerd, genegeerd of buitengesloten wordt, onnodig kritiek krijgt of wanneer er vervelende opmerkingen of ‘net niet leuke’ grapjes over een persoon worden gemaakt. Ook dreigen en machtsmisbruik wordt gezien als pesten. Pesten kan ook achter iemands rug plaatsvinden, zoals het geval is bij roddelen of het verspreiden van valse geruchten, dit wordt indirect pesten genoemd. Of iets pesten is, is soms niet objectief vast te stellen. Soms heeft degene die het grapje maakt niet door dat de ander dit als pesten ervaart. Uitgangspunt is dat als iemand iets als pesten ervaart, er iets gedaan moet worden. Iedereen moet zich veilig kunnen voelen op zijn werk. Door het gedrag bespreekbaar te maken worden mensen zich bewust van het effect. Meestal is dit genoeg om het gedrag te laten stoppen.
Seksuele intimidatie
Seksuele intimidatie is elke vorm van seksuele toenadering, verzoeken om seksuele gunsten of ander seksueel getint verbaal, non-verbaal of fysiek gedrag, die als ongewenst worden ervaren. Seksuele intimidatie kan zich openbaren in (een combinatie van) drie vormen:
- Verbaal gedrag: Hier kan men denken aan seksueel getinte opmerkingen, grappen, intieme vragen stellen of toespelingen.
- Non-verbaal gedrag: Door het maken van gebaren en/of gezichtsuitdrukkingen. Bijvoorbeeld staren, seksueel gerichte gebaren of het tonen van seksueel getinte of pornografische afbeeldingen (ook via de elektronische weg).
- Fysiek gedrag: Hieronder worden alle vormen van ongewenst lichamelijk contact verstaan. Dit kan een arm om de schouder zijn, beetpakken, knijpen, zoenen, de weg versperren, aanranden of zelfs verkrachten.
Seksuele intimidatie kan opzettelijk plaatsvinden, maar ook onbedoeld als op die manier overkomen. Dit maakt het soms een lastig te herkennen probleem. Het gaat hierbij namelijk niet om de intentie van de dader, maar om hoe de ontvanger het ervaart: wat voor de één onschuldig is, kan voor de ander als vervelend, vijandig, vernederend of intimiderend ervaren worden.
Discriminatie
Discriminatie is het ongeoorloofd anders behandelen, achterstellen of uitsluiten van mensen op basis van de volgende (persoonlijke) eigenschappen:
- ras
- geslacht
- leeftijd
- nationaliteit
- godsdienst/levensovertuiging
- seksuele gerichtheid
- handicap of chronische ziekte
- burgerlijke staat
Vaak gebeurt discriminatie onder het mom van een grap en is men zich dan niet bewust van het leed dat wordt aangedaan. Helaas gebeurt het ook nog regelmatig dat men bewust discrimineert omdat men in de overtuiging is dat men zich beter voelt dan een ander. Beide vormen van discriminatie zijn onacceptabel en dient dan ook voorkomen te worden.
Agressie
Agressie is een vorm van grensoverschrijdend gedrag waarbij een persoon gewelddadig gedrag vertoont tegenover een ander persoon. Eerdergenoemde onderwerpen als pesten, seksuele intimidatie en discriminatie kunnen ook vallen onder de noemer agressie. Bij agressie wordt vaak fysiek geweld toegepast maar ook grof taalgebruik, chantage of bedreigen.
Preventie grensoverschrijdend gedrag
Oekraïense vluchtelingen zitten in een kwetsbare situatie, ook als ze in ons land komen. Voor ons als Projectteam van de PDU is het daarom essentieel dat we deze mensen een veilige plek kunnen bieden en die veilige plek blijven garanderen.
Om dat te bereiken worden alle gastgezinnen zorgvuldig gescreend door een zogenaamde matchmaker, bij twijfel valt een gastgezin af. Als de matchmaker 10 gastgezinnen geschikt acht, gaat de matchmaker deze 10 gastgezinnen als coachen.
Elke 10 matchmakers worden begeleid door een groepsleider, die professioneel in de zorg werkt.
Alle volwassenen in een gastgezin moeten een VoG aanvragen, voor het werken met kwetsbare mensen en kinderen. Voor de meetingpoint’s geldt hetzelfde voor de vrijwilligers die met deze kwetsbare mensen en kinderen werken moeten een VOG hebben.
De Oekraïners kunnen een vertrouwenspersoon in hun eigen taal benaderen.
Op deze manier doen we het maximale in deze spoedopvangsituatie om de veiligheid voor de Oekraïners en hun kinderen en de vrijwilligers in dit project te garanderen.
Maatregelen bij grensoverschrijdend gedrag
UKvO accepteert geen grensoverschrijdend gedrag en draagt zorg dat er direct actie wordt genomen als het voorkomt. UKvO zorgt voor bewustwording in de organisatie door middel van gesprekken en het plaatsen van deze deelcode op onze internetsite. Als er grensoverschrijdend gedrag plaatsvindt zal dit direct gevolgen hebben voor de persoon die zich hieraan schuldig maakt. Afhankelijk van de mate van grensoverschrijdend gedrag zullen er passende maatregelen, naar redelijkheid en billijkheid, worden genomen. Deze maatregelen variëren van een stevig gesprek tot beëindiging van de het vrijwilligerswerk of het zijn van een gastgezin.
Als men grensoverschrijdend gedrag waarneemt of ondervindt kan men dit melden bij de groepsleider of haar leidinggevende. Als dit niet mogelijk is kan men altijd terecht bij de vertrouwenspersoon of de projectleider.
De vertrouwenspersoon heeft tot taak de benadeelde bij te staan, te begeleiden, van advies te dienen en desgewenst te ondersteunen bij verdere behandeling van de klacht binnen de organisatie of bij het doen van aangifte bij de politie. De vertrouwenspersoon opereert objectief en onafhankelijk van de organisatie en onderneemt geen actie zonder uitdrukkelijke toestemming van de degene die de vertrouwenspersoon benadert.
De groepsleider zal een onderzoek starten wanneer er een melding is van (een vermoeden van) grensoverschrijdend gedrag. Na beëindiging van het onderzoek zal indien nodig sancties worden toegepast.
Indien een Oekrainer / vrijwilliger niet of onvoldoende vertrouwen heeft bij een vertrouwenspersoon kan een ander professionele hulpverlener als vertrouwenspersoon optreden.
Wat te doen?
Ik heb last van ongewenst gedrag:
- Geef aan dat je het gedrag niet accepteert
- Maak het grensoverschrijdend gedrag bespreekbaar (binnen het gezin/in de meetingpoint groep)
- Bespreek het gedrag met je matchmaker en/of vertrouwenspersoon
- Praat erover met iemand die je vertrouwt
Mijn collega-vrijwilliger wordt geconfronteerd met ongewenst gedrag:
- Spreek degene die grensoverschrijdend gedrag vertoont op zijn/haar gedrag aan
- Steun de persoon die wordt geconfronteerd met grensoverschrijdend gedrag
- Maak het grensoverschrijdend gedrag bespreekbaar (binnen het gezin/in de meetingpoint groep) –
- Zoek medestanders onder je vrijwilligers
- Bespreek het gedrag met groepsleider en/of vertrouwenspersoon
- Maak een melding bij projectmanager, als leidinggevende, wil ongewenst gedrag aanpakken:
- Stel de norm en draag dit uit binnen groep
- Geef het goede voorbeeld
- Grijp in en onderneem actie, vraag advies bij de vertrouwenspersoon/(project manager).